Ağustos 2021

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ ne Ek 15 No’lu Protokol, tüm üye devletlerin onaylaması ile birlikte protokolün 7. maddesi uyarınca 1 Ağustos 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye’nin 13 Eylül 2013 tarihinde imzaladığı Protokol, 30 Ocak 2016 tarih ve 6668 sayılı Onaya Uygun Bulma Kanunu, 18 Şubat 2016 tarih ve 29628 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.  

15 Nolu Protokol’ ün Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ ne getirdiği değişiklikler aşağıdaki şekildedir:

• Sözleşme’nin “önsözü” nün sonuna, “İkincillik ilkesi uyarınca, işbu Sözleşme ve Protokollerinde tanımlanmış hak ve özgürlükleri koruma sorumluluğunun öncelikli olarak Yüksek Sözleşmeci taraflara ait olduğunu ve Yüksek Sözleşmeci tarafların bunu yaparken işbu Sözleşme ile kurulmuş olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin denetleyici yargı yetkisine tabi bir takdir marjına sahip olduklarını teyit ederek” ibaresi eklenmiştir.

• Sözleşme’nin 21. maddesine, yeni bir ikinci paragraf eklenmiştir. Buna göre, “ maddeye ek olarak adaylar, üç adaylı listenin Parlamenter Meclisi tarafından talep edildiği tarih itibariyle 65 yaşını doldurmamış olmalıdır.”

AİHM yargıçlarının 70 yaşında görev sürelerinin sona ereceğine ilişkin, Sözleşme’nin 23. maddesinin 2. fıkrası kaldırılmıştır.

• Sözleşme’ nin 30. maddesindeki, “davanın taraflarından birinin itiraz etmemesi halinde” ibaresi kaldırılmıştır.
• Sözleşme’ nin 35. maddesinin 1. fıkrasında, AİHM’ ne başvuru için öngörülen 6 aylık süre 4 aya indirilmiştir. Bu 4 aylık yeni süre, protokolün 8. maddesinin 3. fıkrası belirtildiği üzere, 15 No’lu Protokol’ ün yürürlüğe girdiği 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren 6 ay geçtikten sonra, 1 Şubat 2022 tarihinde uygulanmaya başlayacaktır. Ayrıca Sözleşme’ nin aynı maddesinde belirtilen, iç hukuktaki “nihai/kesin karar”, 1 Ağustos 2021 tarihinden önce verilmişse, bu karara dayanarak yapılacak başvuru 4 aylık yeni süreye değil, 6 aylık süreye tabi olacaktır.
• Sözleşme’ nin 35. maddesinin üçüncü paragrafının b bendinde yer alan “ulusal bir mahkeme tarafından gereği gibi incelenmemiş hiçbir dava bu gerekçe ile reddedilemez.” ibaresi kaldırılmıştır.

4 no’lu maddede belirtilen değişiklikler dışında kalan diğer değişiklikler 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren uygulanacaktır.

Özet olarak belirtmek gerekirse, Protokol kapsamında AİHM’ e yapılan başvuru süreleri, kabul edilebilirlik koşulları ve yargıç adaylarına ilişkin değişikliklerin yapıldığını söyleyebiliriz.