TCMB TARAFINDAN ÖDEMELER ALANINDA SUNULAN İŞ MODELLERİNİN ÖDEME HİZMETİ TÜRLERİ İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN REHBER YAYIMLANDI
6493 sayılı Kanun’da değişiklik yapılarak BDDK’nın ödeme ve elektronik para kuruluşlarının düzenleme ve denetimine ilişkin yetkilerinin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na devredilmesinin ardından, TCMB tarafından 6493 sayılı kanun kapsamına giren faaliyet alanları ile lisans maddelerini eşleştiren tablonun da bulunduğu faaliyet rehberi yayımlandı.
Rehberde, 6493 sayılı Kanun ve Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik kapsamında düzenlenen ödeme hizmetlerini, ödemeler alanında kullanılan iş modelleri ile eşleştirerek uygulamada yeknesaklık sağlamaya ilişkin detaylı açıklamalara yer verilmiştir.
Rehberin İçeriği
Rehber, söz konusu ödeme hizmetini, ödeme kuruluşu tarafından ödeme hesabı açılması, ödeme hesabına para yatırılması ve ödeme hesabından para çekilmesi gibi hizmetler olarak açıklamaktadır.
Rehber, bu hizmeti ise ödeme hesabındaki fonun aktarımını içeren ödeme işlemleri ve para transferleri olarak açıklamaktadır.
Rehber, ödeme işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla ödeme hizmeti sağlayıcısına talimat vermek için kullanılan kişiye özel araçları ödeme aracı olarak kabul etmiş; bu araçları genel olarak kart, cep telefonu ve dijital cüzdan olarak örneklendirmiştir.
Rehber ödeme aracının ihracını, ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından, ödeme işlemlerini başlatmak ve işlemek için gönderene ödeme aracı sağlanmasına ilişkin bir ödeme hizmeti olarak tanımlamış; ödeme aracının kabulünü ise, ödeme aracı kullanılarak ilgili ödeme işleminin gerçekleşmesi için ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından işyerine fon transferi yapılmasıyla sonuçlanacak şekilde sunulan ve işyeri ile anlaşılmasını da içeren hizmet olarak tanımlamıştır.
Rehber, para havalesi ödeme sistemini tanımlarken 6493 sayılı Kanun’a atıfta bulunmuş; “Gönderen veya alıcı adına herhangi bir hesap açılmaksızın gönderenin, alıcıya veya alıcı adına hareket eden ödeme hizmeti sağlayıcısına fon aktarımı gerçekleştirdiği ödeme hizmeti” olarak tanımlamıştır.
Rehber söz konusu ödeme hizmetinin sektörde ‘’mobil ödeme’’ adıyla bilindiğini açıklayarak bu hizmeti ‘’kullanıcıların satın aldıkları mal ve hizmetin ödemesinin, faturalı hatlarda kullanılan cep telefonu faturasına yansıtılması, ön ödemeli hatlarda ise yüklenen bakiyeden düşülmesi suretiyle gerçekleştirildiği ödeme modeli’’ olarak tanımlamıştır.
Rehberde mobil ödeme hizmetinde mal/hizmet alan kişi telefon faturasını işlem tarihinden sonraki bir tarihte ödeyebilmesi imkanı vurgulanmış ve müşterinin mal/hizmeti alıp bedelini sonraki bir tarihte ödemesi, kuruluş tarafından müşteriye avans/kredi sağlandığı izlenimini doğurabileceğinden bahsedilmiştir.
Ayrıca rehberde, sektörde, bazı kuruluşların üçüncü taraf bir şirket ile “Halefiyet Sözleşmesi” yapma yoluna başvurduğundan bahsedilmiş ve bu yolun tercih edilmesinde mevzuat hükümleri çerçevesinde azami dikkat gösterilmesinin faydalı olacağından bahsedilerek sektördeki kuruluşlara tavsiye niteliğinde bir bilgi verilmiştir.
Rehberde, bu ödeme hizmetinin doğrudan tanımını yapılmamış ancak uygulamada yönetmelikten kaynaklanan bir ödeme olduğundan bahsedilmiştir. Söz konusu fatura ödemelerinin kapsamı elektrik, iletişim, su, doğalgaz, gibi ihtiyaçların karşılanmasına yönelik sunulan hizmetlerin karşılığı olarak yapılan ödemeler ile TCMB tarafından uygun görülen diğer ödemeler olarak düzenlenmiştir.
Rehberde, söz konusu ödeme hizmeti kapsamında lisanslı olan Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcısı (ÖBHS), ödeme hizmeti kullanıcılarının ödeme hesabı bulunduran ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdindeki ödeme hesaplarına ulaşarak ödeme emri başlatma hizmetlerinden faydalanmasına aracılık ettiği açıklanmıştır.
Söz konusu ödeme hizmeti, lisanslı olan Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcıları (HBHS) ödeme hizmeti kullanıcısının farklı HHS nezdindeki hesaplarına ait bilgileri derleyerek çevrim içi platformlarda toplu bir şekilde sunduğu açıklanmıştır.
Rehber, elektronik paranın Kanun’daki tanımına atıf yaparak elektronik para ihracının bir ödeme hizmeti olmadığını, ödeme hizmetlerinde kullanılan bir parasal değer olduğundan bahsetmiştir. Ayrıca, ödeme aracı olarak kullanılacak şekilde tasarlanan iş modellerinin elektronik para olarak değerlendirilmesinin mümkün olduğundan ancak yine de hem teknik hem de hukuki incelemeye tabi olması gerektiğinden bahsedilmiştir.
SONUÇ
Rehber, Kanun ve Yönetmelik kapsamında, ödeme hizmeti ve e-para sayılan faaliyet konuları tek tek açıklaması ve yeni iş modelleri geliştiren ve TCMB’ye faaliyet genişletme başvurusunda bulunacak olan kuruluşlara faydalı olması açısından önem arz etmektedir.
