Arabuluculuk konusunda Rakamlar: Adalet Bakanlığı İstatistiklerine Göre
3 milyon 400 bine yakın hukuk uyuşmazlığının yaklaşık yüzde 18'isini iş davaları oluşturuyor. Bu da Yargıtay'a gelen 780 bin hukuk uyuşmazlığının yüzde 30'una tekabül etmektedir. Arabuluculuk müessesesi 2013 Kasım'da fiili olarak devreye girmişti. O tarihten beri 10 binden fazla dosya mahkemeden önce arabulucuya gitmek suretiyle sonuca ulaştı. 2017 yılı adalet Bakanlığı istatistiklerine göre arabulucuya giden hukuk uyuşmazlıklarının yüzde 89'unu (11.710 ile birinci sırada iş uyuşmazlıkları varken, ikinci sırada 276 ile maddi manevi tazminat gelmektedir) ise işçi-işveren uyuşmazlığı oluşturmaktadır. Arabuluculukta uyuşmazlıkların %93 ünün çözümü bir günden fazla sürmediği düşünülürse iş davaları için arabuluculuğun zorunlu kılınması uyuşmazlıkların çözümünü hızlandıracağı açıktır.
Arabuluculuk Dava Şartı
Meclise sunulan İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı’nın 3. maddesine göre bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade davalarında, arabulucuya başvuru, dava şartı olarak düzenlendi. Tasarı kabul edilirse davacı, arabuluculuk yoluyla anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslı veya arabulucu tarafından onaylanmış örneğini dilekçesine eklemek zorunda kalacak.
Arabulucuya başvuru zorunluluğuna uyulmaması halinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde sunulması aksi takdirde davanın usulden reddedileceğini içeren davetiye gönderilecek. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilecek. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığı anlaşılırsa herhangi bir işlem yapılmaksızın dava usulden reddedilecek.
İstisna: Bununla birlikte Tasarı madde 3/3’e göre iş kazası veya meslek hastalığı kaynaklı maddi-manevi tazminat ile bunlarla ilgili rücu davaları hakkında arabulucuya gitme zorunluluğu olmayacak.
4857 Sayılı İş Kanununda Öngörülen Değişiklik
İş Kanunu Tasarısı 20. Maddesi şu şekilde:
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi halinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.
Zamanaşımı kısalıyor
Bunun yanında tasarı, işçi alacaklarına dair zamanaşımı konusunda da değişiklikler getirildi. İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi ise 10 yıldan 5 yıla indiriliyor.
a) Kıdem tazminatı.
b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
c) Kötüniyet tazminatı.
d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.
Av. Enes GÜRAN
