Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve Covid-19 adı verilen hastalığa yol açan koronavirüs, Antarktika hariç tüm kıtalara yayıldı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 11 Şubat'ta koronavirüs kaynaklı hastalığa Covid-19 adını verdi. Daha sonra küresel salgın anlamına gelen "pandemi" olarak ilan etti. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) tanımlamasına göre, bir hastalığın pandemi olabilmesi için temelde üç kriteri birlikte sağlaması gerekmekte olup bunlar; (i) Yeni bir virüs olması; (ii) İnsanlara kolayca geçebilmesi ve (iii) İnsandan insana kolay ve sürekli bir şekilde bulaşması halleridir.
Türkiye'de ise ilk koronavirüs vakası 11 Mart 2020 tarihinde tespit edilmiş olup idari kurum ve kuruluşlar güncel duruma ilişkin birçok önlem ve düzenlemeler almaya başlamışlardır. Bu kurumlardan biri de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (“BDDK”)’ dur. Türkiye ekonomi ve finans alanlarında meydana gelebilecek her türden riski minimuma indirmek için BDDK tarafından bir dizi karar alınmış ve basın açıklamaları yapılmıştır. Bu kapsamda 17 Mart Tarihinden 31 Mart 2020 tarihine kadar BDDK tarafından alınmış olan kararlar aşağıda yer almaktadır;
i. BDDK tarafından 17 Mart 2020 tarihinde 8948 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında kredilerin donuk alacak sınıflandırılması için öngörülen 90 gün gecikme süresinin, bu Kurul Kararı tarihi itibariyle (i)Birinci ve İkinci Grupta izlenen krediler için 31.12.2020 tarihine kadar 180 gün olarak uygulanmasına ve 90 günlük gecikmeye rağmen İkinci Grupta sınıflandırılmaya devam olunan krediler için ayrılacak karşılıkların, bankaların TFRS 9 kapsamında beklenen kredi zararının hesaplanmasında kullandıkları kendi risk modellerine göre ayırmalarına devam olunmasına, (ii) Anılan Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin beşinci alt bendinin 31.12.2020 tarihine kadar uygulanmamasına” karar verilmiştir.
ii. BDDK tarafından 19 Mart 2020 tarihinde 8949 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin (Yönetmelik) “Konut, taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamalar” başlıklı 12/A maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, Yönetmeliğin 12/A maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen, tüketicilere, konut edinmeleri amacıyla kullandırılacak kredilerde ve taşıt kredileri hariç konut teminatlı kredilerde, kredi tutarının teminat olarak alınan konutun değerine oranının, 18.04.2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile alt düzenlemelerine istinaden düzenlenen Enerji Kimlik Belgesi bulunan ve enerji performansı B sınıfı olan konutlar da dâhil olmak üzere, değeri beş yüz bin Türk Lirası ve altında olan konutlar için yüzde doksana çıkarılmasına” karar verilmiştir.
iii. BDDK tarafından 19 Mart 2020 tarihinde 8950 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “Ülkemiz de dâhil olmak üzere bir çok ülkeye yayılan COVID-19 salgını neticesinde ekonomik ve ticari faaliyetlerde oluşan aksaklıklar nedeniyle Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Muhasebe Uygulamaları ile Finansal Tabloları Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde ve aynı maddenin altıncı fıkrasında belirtilen 90 gün gecikme süresinin, TFRS 9 kapsamında beklenen kredi zararı ayıran şirketler için de geçerli olmak ve bu Kurul Kararı tarihi itibariyle henüz “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabında izlenmeyen alacaklar da dahil olmak üzere, 31/12/2020 tarihine kadar 180 gün ve finansal kiralama şirketlerince 240 gün olarak uygulanmasına, - 90 günlük gecikmeye rağmen “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına aktarılmayan alacaklar için şirketlerce kendi risk modellerine göre karşılık ayrılmasına devam olunmasına” karar verilmiştir.
iv. BDDK tarafından 26 Mart 2020 tarihinde 8967 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “COVID-19 salgın süreci nedeniyle bankaların likidite düzeylerine ilişkin asgari oranları tutturmaları konusunda esneklik sağlanabilmesi amacıyla, 31.12.2020 tarihine kadar; (i) Mevduat ve katılım bankalarının likidite karşılama oranlarını tutturma yükümlülüklerine ilişkin olarak Bankaların Likidite Karşılama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmeliğin(LKO Yönetmeliği) 32 nci maddesinden muaf tutulmaları, ancak LKO Yönetmeliğinin 31 inci maddesi kapsamında Kuruma yapılan raporlamalara devam etmelerine, (ii) Kalkınma ve yatırım bankalarının likidite yeterlilik oranlarını tutturma yükümlülüklerine ilişkin olarak Bankaların Likidite Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin(LY Yönetmeliği) 15 inci maddesinin (1), (2) ve (3) numaralı fıkralarından muaf tutulmaları, ancak LY Yönetmeliğinin 14 üncü maddesinin (2) numaralı fıkrası kapsamında Kuruma yapılan raporlamalara devam etmelerine, (iii) Bankaların üzerindeki operasyonel yükün azaltılmasını teminen kalkınma ve yatırım bankalarının likidite karşılama oranlarını Kuruma raporlama yükümlülüklerinden muaf tutulmalarına” karar verilmiştir.
v. BDDK tarafından 27 Mart 2020 tarihinde 8971 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “ (i) Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 12/A maddesinin altıncı fıkrası ile Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğin 11/A maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, bankalarca/şirketlerce kullandırılan tüketici ve taşıt kredilerinin anapara ve faiz ödemelerinin müşterilerin talebi üzerine 31.12.2020 tarihine kadar ertelenmesi halinde erteleme süresinin, Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 12/A maddesinin üçüncü fıkrası ve Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğin 11/A maddesinin ikinci fıkrası ile belirlenen vade sınırlarında dikkate alınmamasına” karar verilmiştir.
vi. BDDK tarafından 30 Mart 2020 tarihinde 8975 karar sayısı ile alınmış olan karar ile; “5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun (Kanun) 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer verilen “Asgarî tutarın son ödeme tarihini takip eden üç ay içinde ödenmemesi durumunda kart çıkaran kuruluşça kart hamiline yapılacak bildirimden itibaren bir aylık süre içerisinde bu tutarın ödenmemesi … halinde, ilgili kart çıkaran kuruluşça kart hamiline verilen kredi kartları iptal edilir ve borcun tamamı ödeninceye kadar yeni kredi kartı düzenlenemez.” hükmünün, alacaklı taraf olan kart çıkaran kuruluşu koruyucu bir düzenleme olduğu ve alacaklı taraf olan bankaların, COVID-19 salgını nedeniyle içinde bulunduğumuz koşullar da dikkate alındığında, 31.12.2020 tarihine kadar kart borçlarını öteledikleri süre boyunca kart hamillerinden asgari tutar da dahil olmak üzere alacaklarını talep etmeyerek ödemesiz dönemler tanımlayabilmelerine” karar verilmiştir.
Av. Doğancan TÖLEK
