MENKUL SATIŞ SÖZLEŞMELERİNE DÖVİZLE ÖDEME YASAĞI GETİRİLDİ
Yapılan değişikliği incelemeye başlamadan önce tebliğde geçen ve ödeme yasağının kapsamına giren “menkul” teriminden izahatını yapmamız faydalı olacaktır.
Menkul; Arapça kökenli bir kelime olup, TDK’ ya göre “Bir yerden bir yere taşınabilen (mal)” demektir. Hukuki olarak bu kavram, bir yerden başka bir yere taşınabilen malları tanımlamak için kullanılır. Taşınabilir özelliğe sahip olan, ekonomik değeri bulunan ve bu özelliği ile nakit paraya çevrilebilen ticari mallar, telefon, bilgisayar, televizyon, otomobil vb. mallara menkul mallar adı verilir. Taşınmaz mallar ise gayrimenkul olarak kabul edilir. Nitekim Türk Medeni Kanunumuzda da, “Taşınmaz kapsamı dışında kalan ve diğer kanunlarda taşınır olarak belirtilen her türlü mallar” olarak ifade edilmektedir.
Dolayısıyla aşağıda açıklamalarda bulunacağımız menkul satış sözleşmelerine dövizle ödeme yapılması hususunda getirilen yeni düzenlemelerde de görüleceği üzere, gayrimenkuller dışındaki ticari mallar dâhil tüm taşınır malların satışında sözleşmeler ve faturalar döviz cinsinden düzenlense bile, ödemeleri Türk lirası cinsinden yapılacaktır.
19 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile dövizle işlem ve sözleşme yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ilişkin Tebliğde bazı değişiklikler yapılmıştır.
Daha önce Cumhurbaşkanlığının 12 Eylül 2018 tarihli 85 Sayılı Kararı ile, “Türkiye’de yerleşik kişilerinin, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz” hükmü getirilmişti.
2018 yılında yapılan bu düzenlemeler akabinde, 19 Nisan 2022 tarihli ve 31814 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2022-32/66) ile 2008-32/34 sayılı Tebliğ’in menkul satış sözleşmelerini düzenleyen 8. maddesinin 9. fıkrasında değişiklik yapılmıştı.
Buna göre 2008-32/34 No.lu Tebliğin 8. Maddesinin 9 fıkrası ile
“(9) Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.”
şeklinde düzenleme yapılmıştı ancak 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile bu fıkranın sonuna “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.” cümlesi eklenmiş olup, 9. Fıkranın değişiklikten sonraki son hali aşağıda yer almaktadır:
“(9) Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.”
Görüleceği üzere, Türkiye’de yerleşik kişiler arasında akdedilen taşıt satış sözleşmeleri dışındaki her türlü menkul satışlarına ilişkin sözleşmeler yine döviz cinsinden düzenlenebilecek ancak bunlara ilişkin “ödemeler” Türk lirası cinsinden yapılacaktır. Bir diğer ifadeyle, 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile mevcut sözleşmelerdeki “ödeme yükümlülüklerinin” Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi hem alıcı hem de satıcı yönünden zorunlu hale getirilmiş olup, söz konusu işlemlerden doğan ödeme yükümlülüklerinin döviz olarak gerçekleştirilmesi mümkün olamayacaktır.
19.04.2022 tarihli Tebliğ metnine ulaşmak için
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/04/20220419-8.htm
Ayrıca T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 21.04.2022 tarihinde konu hakkında basın açıklaması yapılmıştır.
Basın açıklamasına ulaşmak için
