Özellikle son dönemde Türkiye’nin coğrafi konumu sebebiyle göç hareketlerinden yüksek oranda etkilenmesi, daha çok ikincil işgücü piyasalarında faaliyet gösteren yabancıların yanı sıra yüksek vasıflı işgücünün de ülkemize yönelmesi, bunun yanı sıra yine Türkiye’ye yönelen göçün bir sonucu olarak kabul edilen 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile getirilen yeniliklere uyum sağlanması amacı da yabancıların çalışmalarına ilişkin böyle bir yönetmeliğin hazırlanarak yürürlüğe girmesini zorunlu kılmıştır.
Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu işgücünün öncelikle yerli işgücünden karşılanmasına yönelik geliştirilecek politikaların yanı sıra ulusal istihdam politikalarının sürdürülebilirliğini bozmadan, yerli ve yabancı işgücü dengesinin kurularak nitelikli yabancı işgücünden de yararlanılması hedefleri doğrultusunda hazırlanan yönetmelikle, Türkiye’de çalışan, mesleki eğitim gören, staj yapan, sınır ötesi hizmet sunan veya bu kapsamda faaliyette bulunmak için çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunan yabancılar ve bu yabancıları çalıştıran veya çalıştırmak üzere başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişileri kapsayacak şekilde bir yönetmelik hazırlanmıştır. 28.7.2016 tarihli ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca, uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri yeniden düzenlenmiştir.
Uluslararası işgücü politikası temel olarak;
Bu politikalar doğrultusunda söz konusu düzenleme, çalışma iznine ilişkin süreçte, başvuru aşamasından iznin verilmesine kadar her aşamanın ülkenin menfaatleri ve ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenmesine getirilen önemli bir yenilik olmuştur.
III. Çalışma İzni
Doğumla Türk vatandaşı olup da İçişleri Bakanlığından çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoylarından Mavi Kart sahibi olanlar veya Mavi Kart Kütüğüne kaydı olduğunu belgeleyenler Türkiye’de çalışma izni almadan çalışabilirler. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce belirlenecek yabancılardan Türkiye’de yasal olarak bulunanlar, geçerli bir ikamet izni olmaksızın sistem üzerinden başvuru yapabilir. Geçerli bir ikamet izni olmaksızın başvuru imkânı tanınmasında dikkate alınacak özel şartlar 6 aylık dönemler halinde güncellenerek Genel Müdürlüğün resmi internet sayfasında yayımlanacaktır. Özel şartlar haricinde yabancıların çalışma izni başvuruları hariç olmak üzere yurtiçinden yapılacak çalışma izni başvurularında yabancıya ait en az 6 ay süreli geçerli bir ikamet izninin bulunması gerekir. Süre uzatımı yapılmış çalışma izinleri hariç olmak üzere, bir işverene bağlı çalışan yabancılar bakımından, izin başlangıç tarihinden itibaren 6 ay içerisinde başka bir işverene bağlı çalışmak üzere yurtiçinden çalışma izni başvurusu yapılmasına ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürlüğün resmi internet sayfasında yayımlanacaktır. Çalışacak yabancı adına yapılan çalışma izni başvurusunda işvereninin elektronik tebligat adresine, sahip olması zorunludur. Türk dış temsilciliği aracılığıyla yapılan çalışma izni başvurusunun tamamlanması bakımından, bir işverene bağlı çalışacak yabancı adına yapılan çalışma izni başvurusunda, yabancının ilk olarak Türk dış temsilciliğine çalışma vizesi başvurusu yapması zorunludur. Çalışma vizesi başvurusunun ardından 30 gün içerisinde işverenin dış temsilcilik tarafından verilen referans numarası ve istenen bilgi ve belgeleri sisteme yükleyerek başvuruyu onaylaması ile çalışma izni başvurusu tamamlanır. Başvuruda eksik bilgi veya belgelerin tespit edilmesi hâlinde, bilgi veya belge eksikliklerinin tamamlanması, mücbir bir sebebin varlığının resmî bir makamdan belgelendirildiği hâller dışında 30 günü aşamaz. 30 günlük süre bilgi ve belge talebinin yapıldığı tarihten itibaren başlar. Usulüne uygun olarak tamamlanan başvuruların değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması kaydıyla 30 gün içinde tamamlanır. 30 günlük süre başvurunun sistem üzerinden tamamlandığı veya ek bilgi ve belge talebi olması halinde talep edilen bilgi ve belgelerin sistem üzerinden yüklendiği tarihten itibaren başlar. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde; yabancının eğitimi, iş yerinde alacağı görev, mesleki bilgi ve tecrübesi, işyerinde alacağı görev ile mesleki bilgisi ve tecrübesi arasındaki uyum, ücreti, bildiği diller ve benzeri hususları dikkate alarak kriterler belirler. Değerlendirme kriterleri, çalışma izni türleri, il, bölge, faaliyet alanı, meslek ve benzeri sınıflandırmalar temelinde farklı olarak belirlenebilir. Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü, belirlenen kriterler doğrultusunda puanlama sistemleri hazırlamaya ve bu kapsamda yapılan düzenlemeleri 6 aylık dönemler halinde güncelleyerek resmi internet sayfasında yayımlamayabilir.
Çalışma izni yabancının pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerinin geçerlilik süresinden 60 gün daha kısa süreli olarak düzenlenir. Yurtiçinden yapılan başvurularda yabancının, çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren bir ay içerisinde ilgili mevzuat kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunludur. Yurtdışından yapılan başvurularda yabancının yurda giriş tarihinden itibaren bir ay içerisinde ve her halükârda çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren 6 ay içerisinde ilgili mevzuat kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunludur.
Ayrıca yönetmelikte, çalışma izni muafiyetleri, istisnai çalışma izinleri ve harç bildirimleri açıklanmıştır.
Yönetmelik metnine ulaşmak için bkz. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220202-8.htm
